Ngân nga khúc tâm tình Páo Dung của người Dao
Cư dân của dân tộc Dao tại tỉnh Hà Giang được chia thành bốn nhóm, bao gồm Dao Đỏ (gọi là Đại bản), Dao Áo dài (còn được biết đến với tên gọi là Dao chàm), Dao Tiền (còn được gọi là Tiểu bản) và Dao Quần trắng. Mỗi nhóm này đều có những đặc điểm riêng biệt như ngôn ngữ, hệ thống chữ viết, phong tục tập quán xã hội và di sản văn hóa dân gian. Trong số các yếu tố này, dân ca đóng vai trò quan trọng như một biểu tượng văn hóa truyền thống, mang trong mình sự độc đáo và lâu đời của dân tộc Dao.
Đến với du lịch Hà Giang bạn sẽ dễ dàng bắt gặp cách ca hát truyền thống của người Dao được biết đến với tên gọi là Páo Dung, thể hiện được sự đa dạng văn hóa trong cộng đồng Dao ở Hà Giang. Dù cách phát âm của Páo Dung có thể khác nhau giữa các nhóm như Dao Đỏ, Dao Tiền và Dao Áo dài, nhưng nó vẫn là tiếng lòng chân thành của người Dao. Xuất phát từ công việc sản xuất, Páo Dung không chỉ là một phương tiện giải trí, mà còn là một cách để thể hiện tinh thần và niềm tin của người dân nơi đây. Sự kế thừa và truyền bá Páo Dung qua các thế hệ đã giữ cho nó sống mãi và trở thành một phần không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa của người Dao ở nhiều huyện trong khu vực như Hoàng Su Phì, Vị Xuyên, Bắc Mê, Quang Bình, Bắc Quang và Quản Bạ.
Các nghệ nhân tại Vị Xuyên, Bắc Quang và Hoàng Su Phì chia sẻ kiến thức về dòng nhạc truyền thống của người Dao, được gọi là "Páo Dung". Thuật ngữ "Dung" chỉ đơn giản là ca hát, trong khi "Páo Dung" là một hình thức ca hát tự do, ngẫu hứng, trong đó người hát sẽ tự sáng tác lời và truyền bá bằng lời miệng hoặc ghi chép để lưu truyền cho các thế hệ sau. Các giai điệu của Páo Dung thường phản ánh cuộc sống hàng ngày, các phong tục, tập quán và cảm xúc, khát vọng của người Dao. Điều đặc biệt là Páo Dung không sử dụng nhạc cụ đệm, mà thể hiện hoàn toàn bằng cảm xúc tự nhiên của người hát, tạo nên những giai điệu trữ tình sâu lắng. Người Dao thường sử dụng chữ Nôm - Dao để ghi chép các bài dân ca, bài cúng trong các nghi lễ. Từ những bài dân ca truyền thống, các thế hệ người Dao liên tục sáng tạo và phát triển, tạo ra những giá trị mới, làm phong phú thêm di sản dân ca của dân tộc.
Nhóm Dao Áo dài chia sẻ về tình yêu ca hát sâu sắc từ xưa của người Dao, trong cuộc sống hằng ngày, mỗi bước đi, mỗi ngày lao động, mỗi cung bậc cảm xúc của họ đều được thể hiện qua lời ru của mẹ, tâm tình của chàng trai, cô gái và lời dạy bảo của ông bà, cha mẹ. Với sức mạnh của âm nhạc sẽ giúp xua tan mệt mỏi, lo âu, khiến cho con người cảm thấy tràn đầy sức sống. Từ đó, người Dao đã tự mình sáng tác, hát, và vui chơi cùng nhau, tạo ra những bài hát ý nghĩa và sâu lắng, truyền thống đến ngày nay.
Mặc dù có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của Páo Dung, nhưng các cụ cao niên của người Dao đều tin rằng dòng nhạc này đã được hình thành từ công việc lao động, nhu cầu tinh thần trong cuộc sống hàng ngày. Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ em Dao đã được nghe những bài hát ru ngọt ngào của các bà, mẹ; khi trưởng thành hơn, họ được hát lên những bài hát đồng dao để vui chơi; và khi trở thành người lớn, họ thường tụ họp để hát giao duyên, đố vui. Páo Dung đã góp phần tạo nên một tinh thần lạc quan, yêu đời, yêu quê hương, yêu lao động và hiểu biết đạo lý trong cộng đồng người Dao.
Dựa vào các bài hát Páo Dung, ta nhận thấy rằng âm nhạc của dân tộc Dao phân thành ba dạng chính. Thứ nhất là Páo Dung lễ nghi, gồm những bài hát được sử dụng trong các nghi lễ như lễ Cấp sắc, lễ cưới, lễ cúng Bàn Vương, tang lễ và cúng đầy tháng. Thứ hai là Páo Dung trong sinh hoạt hàng ngày, bao gồm các bài hát ru, những bản nhạc dành cho việc vui chơi, hát giao duyên, và các cuộc thi hát đối đáp giữa nam và nữ. Thứ ba là Páo Dung trong lao động, sản xuất, là những bài hát khen ngợi công lao lao động, tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên, và phản ánh cuộc sống hàng ngày của người Dao, từ việc canh tác đến trải nghiệm về thời tiết và mùa vụ. Páo Dung trong sinh hoạt hàng ngày và Páo Dung trong lao động là 2 loại hình bạn có thể dễ dàng bắt gặp khi tham gia các tour du lịch Hà Giang. Điều đặc biệt ở Páo Dung là mặc dù có thể cùng một loại hình, nhưng ở mỗi nhóm Dao lại có cách biểu diễn, giọng điệu và âm hưởng riêng, làm tăng thêm sự đa dạng và phong phú cho di sản âm nhạc của dân tộc Dao.
Các bản Páo Dung của các nhóm Dao thường được sáng tác trên cơ sở thể thơ truyền thống như thơ sáu tám hoặc thơ bảy, với chiều dài thường rất lớn, đủ để hát suốt cả ngày, thậm chí cả đêm. Lời ca của Páo Dung thường phong phú về hình tượng và sử dụng nhiều từ ví von, so sánh để tạo nên hình ảnh sống động. m nhạc của Páo Dung thường mang nét luyến láy, với tiết tấu tự do, đồng thời tốc độ và nhịp điệu phụ thuộc vào tâm trạng của người hát. Cách xưng hô trong Páo Dung đa dạng, tuy nhiên "Chàng" và "Nàng" là cách xưng hô phổ biến nhất trong Páo Dung giao duyên. Người Dao có thể hát Páo Dung ở mọi nơi, từ trong nhà, trong làng, ngoài chợ, trên cánh đồng, bên suối... Họ có thể hát một mình, hát cùng nhau đối đáp, hoặc hát đồng thanh. Chính vì sự đa dạng này mà điệu Páo Dung luôn được phát triển, bồi đắp và truyền bá rộng rãi trong cộng đồng người Dao.
Những giai điệu của Páo Dung không chỉ làm phong phú thêm cuộc sống tinh thần và động viên tích cực cho quá trình lao động và sinh hoạt cộng đồng, mà còn là nguồn cảm hứng sáng tạo cho các nghệ sĩ văn nghệ trong việc sáng tác. Ngày nay, trong cộng đồng người Dao ở Hà Giang, truyền thống hát Páo Dung vẫn được duy trì và phát triển. Không chỉ các cụ già mà cả thế hệ trung niên của người Dao cũng tiếp tục biểu diễn Páo Dung để thể hiện tình cảm và tương tác xã hội.
Đến với du lịch Hà Giang bạn sẽ được trải nghiệm tất thảy những cung bậc cảm xúc cũng như các giác quan của mình. Hy vọng rằng với những kinh nghiệm du lịch Hà Giang được Lê Travel chia sẻ sẽ giúp cho chuyến đi của bạn thêm ý nghĩa hơn nữa. Hãy ghé thăm website Lê Travel để có cho mình những tour du lịch trong và ngoài nước phù hợp nhé.
Các tin khác
Hoài Khao - Làng du lịch đẹp như tranh khi đến Cao Bằng
Cao Bằng - Vùng đất sở hữu thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ cùng bản sắc văn hóa độc đáo, nhưng làng du lịch Hoài Khao chưa được nhiều khách du lịch biết đến. Hãy cùng Lê Travel khám phá Làng du lịch Hoài Khao hòa mình cùng cộng đồng người Dao Tiên nơi đây.
Khám phá đầm Vân Long - về với vẻ đẹp bình yên thơ mộng
Đầm Vân Long là một địa điểm đến hấp dẫn trong những năm gần đây nhờ vẻ đẹp bình yên thơ mộng. Đây từng được chọn làm bối cảnh của bộ phim chiếu rạp đình đám Kong - Skull Island của hãng Legendary Entertainment nhờ sở hữu quang cảnh ấn tượng. Hãy cùng Lê Travel khám phá đầm Vân Long qua bài viết dưới đây nhé.
Về Thung Nắng - Ninh Bình hòa mình với mùa hoa súng
Mùa hoa súng ở Ninh Bình thường bắt đầu từ tháng 11 và kéo dài đến tháng 1 năm sau. Đây là thời điểm mà những bông hoa súng nở rộ, tạo nên khung cảnh thơ mộng và lãng mạn cho vùng đất này. Hoa súng không chỉ mang đến vẻ đẹp tự nhiên mà còn là biểu tượng của sự thanh khiết và thanh bình.
Khám phá Siwa - ốc đảo xinh đẹp giữa lòng sa mạc Ai Cập
Nằm sâu trong lòng sa mạc Sahara rộng lớn Ốc đảo Siwa một điểm đến không thể bỏ qua khi du lịch Ai Cập. Với những con đường mòn cát lún của sa mạc Sahara, hồ muối tự nhiên, cồn cát, hồ nước tuyệt đẹp, suối nước nóng và lạnh,... như một thiên đường xanh mát tách biệt hoàn toàn với thế giới bên ngoài.
Hãy cùng Lê Travel tìm hiểu về những câu chuyện lịch sử văn hóa thú vị nơi ốc đảo xinh đẹp này.
